Alexio I.a Komneno

Alexio I.a Komneno
	; Irudi gehiago
bizantziar enperadore	; 1081eko apirilaren 4a - 1118ko abuztuaren 15a ; ← Nizeforo III.a Botaniates - Joan II.a Komneno →
bizantziar enperadore
Bizitza
Jaiotza	Konstantinopla, 1048 (egutegi gregorianoa)
Herrialdea	Bizantziar Inperioa
Heriotza	Konstantinopla, 1118ko abuztuaren 15a (egutegi gregorianoa) (69/70 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: eritasuna
Familia
Aita	John Komnenos
Ama	Anna Dalassene
Ezkontidea(k)	Irene Dukas (1078 (egutegi gregorianoa) -
Seme-alabak	ikusi Ana Komnena; Maria Komnene (en) ; Joan II.a Komneno; Andronikos Komnenos (en) ; Isaac Komnenos (en) ; Eudokia Komnene (en) ; Theodora Komnene Angelina (en) ; Barbara Komnena (en) ;
Haurrideak	ikusi Isaac Komnenos (en) ; Adrianos Komnenos (en) ; Manuel Komnenos (en) ; Nikephoros Komnenos (en) ; Theodora Komnene (en) ; Maria Komnene (en) ; Eudokia Komnene (en) ;
Leinua	Komnenos (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	Erdi Aroko greziera
Jarduerak
Jarduerak	Enperadorea

Alexio I.a Komneno^[1] (1056 aldean - 1118ko abuztuaren 15a) Bizantziar Inperioko enperadorea izan zen 1081-1118 bitartean, Komnenotar dinastiaren fundatzailea^[2]. Normandiarren erasoari eutsi zion eta Konstantinopla mehatxatu zuten petxenegoak xehatu zituen. Nizea eta mendebaldeko Asia Txikia konkistatzeko Lehenengo Gurutzada bultzatu zuen^[3].

Bizitza

Joan Komnenoren hirugarren semea zen, eta 1057-1059 bitartean enperadore izandako Isaak I.a Komnenoren iloba. Isaakek abdikatu zuenean, Alexioren aitak uko egin zion tronuari, eta 1059-1081 bitartean dinastia desberdinetako lau enperadorek agindu zuten. Romano IV.a Diogenesen agintaldian (1067-1071), armadan zerbitzatu zuen seljuktarren aurkako borrokan. Mikel VIII.a Dukas (1072-1078) eta Nizeforo III.a Botaniates (1078-1081) enperadore zirela, Alexio eta Isaak anaiak Asia Txikia, Trazia eta Epiroko matxinoen aurka borrokatu ziren. Gero, enperadorearen aurka armak harturik, Konstantinoplan sartu eta Nizeforo kargutik eraitsi zuten. Isaak anaia zaharrenak koroari uko egin zionez, Alexio bilakatu zen enperadore 1081ean, 33 urte zituela^[4].

Alexioren agintaldi luzeak (37 urte inguru) arazo asko izan zituen. Hastapenean, Roberto Guiscard eta Bohemundo Antiokiakoa normandiarren erasoak jasan behar izan zituen, Durrës eta Korfu konkistatzea lortu zutenak. Roberto 1085ean hil ondoren, bizantziarrek berreskuratu zituzten lurralde horiek. Geroago, petxenego eta bogomiloen inbasioei aurre egin behar izan zien Trazian. Asia Txikian seljuktarren boterea handitzen ari zen, eta horri ere aurre egin behar izan zion^[4].

Beti ere, krisialdirik zailena Lehenengo Gurutzadako zaldunen etorrerak eragin zuen. Alexioren enbaxadoreek Mendebaldeko kristauen laguntza galdegin bazuten ere, iritsi ziren oste gaitzek asaldatu zuten. Petri Amienskoa buru zuen Behartsuen Gurutzada Asia Txikira bidali zuen, eta han turkiarrek sarraskitu zuten 1096an. Godofredo Bouillongoa buru zuen Printzeen Gurutzada-k, berriz, Kios, Rodas, Esmirna, Efeso eta ia Anatolia osoa berreskuratzea lortu zuen, 1097-1099 bitartean^[4].

Familia

Alexio I.a Maria Alaniakoa enperatrizaren, hots, Mikel VIII.a Dukas eta Nizeforo Botaniatesen emazte ohiaren, maitalea izan zen. Alexiok eta Mariak ez zuten beren harremana ezkutatu, eta elkarrekin bizi izan ziren Manganako jauregian.

Enperadorearen amak, Ana Dalasenak, Dukas familiarekiko lotura sendotu nahi izan zuen. Horretarako, Alexio Irene Dukasekin ezkontzarazi zuen. 9 seme alaba izan zituzten:

Ana, Nizeforo Brienioarekin ezkondu zena
Maria, Gregorio Gabras eta Nizeforo Katakalonekin ezkondu zena
Joan, Alexioren ondorengoa
Andronikos
Isaak
Eudokia, Mikel Iasitesekin ezkondu zena
Teodora, Konstantin Kourtikes eta Konstantin Angerekin ezkondu zena
Emanuel
Zoe

Erreferentziak

↑ Euskaltzaindiaren 179. araua: Bizantziar Inperioko pertsona-izenak, euskaltzaindia.eus
↑ Alexio I.a Komneno, Harluxet entziklopedia, euskadi.net
↑ Lur entziklopedietatik hartua.
↑ ^a ^b ^c Bury, John Bagnell. Alexius I. in: 1911 Encyclopædia Britannica. en.wikisource.org (Noiz kontsultatua: 2016-06-18).

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Alexio I.a Komneno

Datuak: Q41600
Multimedia: Alexios I Komnenos / Q41600

[1] Euskaltzaindiaren 179. araua: Bizantziar Inperioko pertsona-izenak, euskaltzaindia.eus

[2] Alexio I.a Komneno, Harluxet entziklopedia, euskadi.net

[3] Lur entziklopedietatik hartua.

[brit-4] Bury, John Bagnell. Alexius I. in: 1911 Encyclopædia Britannica. en.wikisource.org (Noiz kontsultatua: 2016-06-18).

[1]

[2]

[3]

[4]

i e a Erromatar eta bizantziar enperadoreak
Printzerria 27 BC – 235 AD	Augusto Tiberio Kaligula Klaudio Neron Galba Oton Vitelio Vespasiano Tito Domiziano Nerva Trajano Hadriano Antonino Pio Marko Aurelio eta Luzio Vero Komodo Pertinax Didio Juliano (Peszenio Nigro) (Klodio Albino) Septimio Severo Karakala eta Geta Makrino eta Diadumeniano Heliogabalo Alexandro Severo
Krisialdia 235–284	Maximino Trax Gordiano I.a eta Gordiano II.a Pupieno eta Balbino Gordiano III.a Filipo Arabiarra eta Filipo II.a Dezio eta Herenio Etrusko Hostiliano Treboniano Galo eta Volusiano Emiliano Valeriano Galieno, Salonino eta Valeriano II.a Klaudio Gotiko Kintilo Aureliano Tazito Floriano Probo Karo Karino eta Numeriano Galietako enperadoreak: Postumo (Leliano) Mario Viktorino (Domiziano II.a) Tetriko I.a eta Tetriko II.a
Dominatua 284–395	Diokeziano (inperio osoa) Diokeziano (ekialdea) eta Maximiano (mendebaldea) Diokeziano (ekialdea) eta Maximiano (mendebaldea) eta Galerio (ekialdea) eta Konstantzio Kloro (West) Galerio (ekialdea) eta Konstantzio Kloro (mendebaldea) eta Severo II.a (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Galerio (ekialdea) eta Severo II.a (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Galerio (ekialdea) eta Maxentzio (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Galerio (ekialdea) eta Lizinio (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Maxentzio (bakarrik) Lizinio (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) eta Konstantino I.a Handia (bere burua aldarrikatua) eta Valerio Valente Lizinio (ekialdea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Lizinio II.a, Konstantino II.a eta Krispo (Martiniano) Konstantino I.a Handia (inperio osoa) eta Krispo Konstantino II.a Konstante Magnentzio eta Dezentzio Konstantzio II.a eta Vetranio Juliano Apostata Joviano Valentiniano I.a Valente Graziano Valentiniano II.a Magno Maximo eta Flavio Viktor Teodosio I.a Handia (Flavio Eugenio)
Mendebaldeko Inperioa 395–480	Honorio (Konstantino III.a eta Konstantzio II.a) Konstantzio III.a Joan, mendebaldeko usurpatzailea Ravenan Valentiniano III.a Petronio Maximo eta Paladio Avito Maioriano, Libio Severo, Antemio eta Olibrio Glizerio Julio Nepote (de iure) Romulo Augustulo (usurpatzailea)
Ekialdeko/ Bizantziar Inperioa 395–1204	Arkadio Teodosio II.a Pulkeria Martziano Leon I.a Leon II.a Zenon I.a (1. agintaldia) Basilisko eta Marko Zenon I.a (2. agintaldia) Anastasio I.a Justino I.a Justiniano I.a Justino II.a Tiberio II.a Maurizio eta Teodosio Fokas Heraklio Konstantino III.a Heraklonas Konstante II.a Konstantino IV.a eta Heraklio, Tiberio eta Justiniano II.a Justiniano II.a (1. agindaldia) Leontzio Tiberio III.a Justiniano II.a (2. agintaldia) eta Tiberio Filipiko Anastasio II.a Teodosio III.a Leon Isauriarra Konstantino V.a Artabasdo Leon IV.a Khazariarra Konstantino VI.a Irene Nizeforo I.a Estaurazio Mikel I.a Rangabe eta Teofilakto Leon V.a Armeniarra eta Konstantino Mikel II.a Teofilo Mikel III.a Basilio Mazedoniarra Leon VI.a Jakituna Alexandro Bizantziokoa Konstantino VII.a Porfirogeneta Erroman I.a Lakapetarra eta Kristobal, Eztebe eta Konstantino Erroman II.a Nizeforo II.a Fokas Joan I.a Tzimiskes Basilio II.a Konstantino VIII.a Zoe (1. agindaldia) eta Erroman III.a Zoe (1. agindaldia) eta Mikel IV.a Mikel V.a Zoe (2. agindaldia) eta Teodora Zoe (2. agindaldia) eta Konstantino Monomako Konstantino Monomako (bakarrik) Teodora Mikel VI.a Isaak I.a Komneno Konstantino X.a Dukas Erroman IV.a Diogenes Mikel VII.a Dukas eta Androniko, Konstantzio eta Konstantino Nizeforo III.a Botaniates Alexio I.a Komneno Joan II.a Komneno eta Alexio Komneno Emanuel I.a Komneno Alexio II.a Komneno Androniko I.a Komneno Isaak II.a Angelo Alexio III.a Angelo Alexio IV.a Angelo Nikolas Kanabos, usurpatzailea Alexio V.a Dukas
Nizeako Inperioa 1204–1261	Konstantino Laskaris Teodoro I.a Laskaris Joan III.a Dukas Vatatzes Teodoro II.a Laskaris Joan IV.a Dukas Laskaris
Ekialdeko/ Bizantziar Inperioa 1261–1453	Mikel VIII.a Paleologo Androniko II.a Paleologo eta Mikel IX.a Paleologo Androniko III.a Paleologo Joan V.a Paleologo Joan VI.a Kantakuzeno eta Joan V.a Paleologo eta Mateo Kantakuzeno Joan V.a Paleologo Androniko IV.a Paleologo Joan VII.a Paleologo Androniko V.a Paleologo Emanuel II.a Paleologo Joan VIII.a Paleologo Konstantino XI.a Paleologo
Letra etzanean usurpatzaile edo enperadorekideak.